ਉਹ ਸੱਤ ਸਨ। ਪਾਰੋ ਨੇ ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ਗੱਲ ਮੁਕਾਉਣੀ ਚਾਹੀ। ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰਾਂ ਦੱਸ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇਕੱਲੀ ਇਕੱਲੀ ਦਾ ਮੁੱਲ ਦੱਸਿਆ। ਪਰ੍ਹੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਹ ਵਸੂਗੀ। ਜੇ ਕੋਈਂ ਗੱਲ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਆਂ। ਇਹ ਮਾੜੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨਹੀਂ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਬੱਸ ਰੋਟੀ ਕੱਪੜਾ ਚਾਹੀਦੈ।
ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ "ਜਮੀਨਾ ਵਾਲੇ" ਰਚਨਾਕਾਰ ਰਾਮ ਸਰੂਪ ਅਣਖੀ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਨਾਵਲ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨਦਾਰ ਵਰਗ ਦੇ ਜੀਵਨ, ਸੋਚ ਅਤੇ ਟਕਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ ਵਿਵਸਥਾ, ਜਮੀਨ ਦੀ ਮਾਲਕੀ, ਪੇਂਡੂ ਰਵਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਸੋਚ ਦਰਮਿਆਨ ਟਕਰਾਵ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨਾਲ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। "ਜਮੀਨਾ ਵਾਲੇ" ਸਿਰਫ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਮਾਜਿਕ ਲਕੀਰ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਹੈ।
ਨਾਵਲ ਦੇ ਪਾਤਰ ਖੇਤਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਨ—ਕੁਝ ਮਾਲਕ ਹਨ, ਕੁਝ ਮਜ਼ਦੂਰ। ਰਾਮ ਸਰੂਪ ਅਣਖੀ ਨੇ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਧਰਤੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇਜ਼ਤ, ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਹਕ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਟਕਰਾਅ ਪਿਛੋਕੜੀ ਰਵਾਇਤਾਂ ਤੇ ਨਵੇਂ ਸੋਚਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਖਿੱਚ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਇੱਕ ਪੱਖੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਹੈ ਜੋ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਚਿਰ ਤੱਕ ਸੋਚਣ 'ਤੇ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
The Punjabi novel "Jamina Vale" by Ram Sarup Anakhi is a poignant exploration of the lives of those connected to land—landowners and laborers alike. Set in the rural Punjabi landscape, the story delves into the complex interplay between tradition and transformation, ownership and displacement, pride and injustice. Land here is not just soil—it is identity, dignity, and a symbol of rights.
Anakhi skillfully presents a multi-layered narrative that explores conflicts between generations, between the landed and the landless, and between old customs and emerging ideas. The characters are grounded, realistic, and deeply affected by the land they till or dream to own. "Jamina Vale" stands as a social commentary on agrarian life in Punjab and raises important questions about inequality, social structure, and the meaning of justice in a changing rural world.
